Thời đại công nghệ thông tin phát triển mang đến rất nhiều mặt tích cực. Tuy nhiên bên cạnh đó cũng không thiếu những tiêu cực. Trong đó vấn nạn bạo lực mạng xã hội có thể được thấy ở khắp mọi nơi. Hình thức bạo lực này cũng vô cùng đa dạng, từ những lời vu khống, châm chọc, miệt thị, đe doạ cho đến những cuộc tẩy chay…Nạn nhân có thể là bất cứ ai, nhưng phần đông vẫn là giới trẻ, những người trực tiếp tiếp xúc với mạng xã hội. Hôm nay chúng tôi xin gửi đến bạn đọc bài viết ‘Nhiều bạn trẻ là nạn nhân của bạo lực mạng xã hội’.
Bạo lực mạng là gì?
Bạo lực mạng/bắt nạt mạng (cyber bullying) hay quấy rối mạng (cyber harassment) là một hình thức bắt nạt, quấy rối thông qua phương tiện điện tử. Khi lĩnh vực kỹ thuật số ngày càng phát triển, tình trạng bạo lực mạng xảy ra ở đối tượng thanh thiếu niên ngày càng tăng. Hành vi bắt nạt này bao gồm đăng tin đồn, đe dọa công kích cá nhân, quấy rối, tung thông tin cá nhân và cả dùng từ ngữ thù ghét dán nhãn cho đối tượng. Những hành vi bắt nạt này được lặp đi lặp lại, gây tổn hại trực tiếp đến sức khỏe tinh thần của nạn nhân, khiến nạn nhân gia tăng cảm xúc tiêu cực, lo lắng bất an và có thể dẫn đến trầm cảm, thậm chí tự tử.
Không có chuyện gì xảy ra mà không có tiền căn hậu quả. Bạo lực mạng xảy ra cũng có những nguyên nhân nằm sau đó. Có thể dễ dàng thấy được, các trường hợp bạo lực mạng xảy ra càng nhiều bởi người bạo lực không lo sợ danh tính của bản thân bị bại lộ, công kích người khác sau màn hình, qua bàn phím khiến họ cảm thấy an toàn hơn.
Ai cũng có thể trở thành nạn nhân của bạo lực mạng
Bạn tôi từng bị xúc phạm trên mạng. Một nickname đăng tin vu khống anh “thiếu nợ và lừa đảo nên bị công an khởi tố điều tra”. Trong khi hằng ngày anh vẫn làm việc, chở con đi học bình thường. Thông tin này được lan truyền rất nhanh. Người thân, bạn bè, đồng nghiệp gọi điện và nhắn tin hỏi thăm. Ảnh hưởng đến cuộc sống, gia đình, công việc và các mối quan hệ của anh.
Nhiều tổ chức, cá nhân dễ dàng chia sẻ thông tin không đúng sự thật, không đáng tin cậy. Các thông tin này lại được lan truyền. Khiến cộng đồng bị cuốn theo gây hoang mang, bất an. Chưa kể việc xúc phạm đời tư cá nhân, vu cáo làm ảnh hưởng danh dự và cuộc sống người khác.
Thời nay, các loại hình phương tiện, công nghệ truyền tin phát triển. Hằng ngày con người đọc, chia sẻ, bình luận quá nhiều vụ việc. Nếu chưa được kiểm chứng dễ tạo tâm lý bất an. Ai cũng có thể trở thành nạn nhân kế tiếp bị làm nhục trên mạng. Từ đó, nhiều người mất niềm tin cuộc sống. Có thái độ thờ ơ với giá trị sống vì cho rằng vàng thau lẫn lộn. Hơn nữa, nhận thức về hành vi mỗi người thường bị ảnh hưởng. Bởi những điều mắt thấy, tai nghe.
Hoạt động mạng xã hội được luật hoá ở nhiều nước
Thực tiễn ở nhiều quốc gia cho thấy. Hoạt động trên mạng luôn được đặt trong khuôn khổ pháp luật nước sở tại. Hàn Quốc thẳng tay chặn các trang mạng có nội dung vi phạm luật an ninh nước này. Đăng tin xuyên tạc chính trị, kích động bạo lực; trái với văn hóa truyền thống dân tộc; thậm chí là khiêu dâm. Vì vậy, các nhà cung cấp dịch vụ trên không gian mạng luôn phải kiểm duyệt. Ngăn chặn các tài khoản, clip có nội dung không phù hợp.
Thụy Điển – nơi chị tôi định cư, pháp luật cũng rất nghiêm khắc. Mạnh tay xử lý các vi phạm trên mạng xã hội. Chị kể, ở đây quy định nhà mạng phải bảo vệ sự riêng tư thông tin cá nhân. Xảy ra vi phạm có thể dừng ngay hoạt động cung cấp dịch vụ. Và bồi thường tổn thất gây ra. Xử lý thật nghiêm các đối tượng tung tin phát tán để làm gương và răn đe người khác.
Nhà mạng có trách nhiệm theo dõi và kịp điều chỉnh. Ngăn chặn ngay các cá nhân và tổ chức sử dụng dịch vụ vi phạm. Truy quét các thông tin xuyên tạc, sai sự thật. Nếu không ngoài phạt nặng sẽ bị xử lý nghiêm khắc. Để ngăn chặn những tác động tiêu cực từ mạng xã hội, bên cạnh ý thức từ mỗi người cũng như thái độ hành xử đúng đắn trước các hành vi xấu. Cơ quan chức năng cần đẩy mạnh hơn nữa tuyên truyền hướng dẫn cách sử dụng mạng xã hội có trách nhiệm.
Cách thức ngăn chặn bạo lực mạng xã hội
Bộ Thông tin và Truyền thông cũng vừa có văn bản chính thức đề nghị các tỉnh, thành tăng cường công tác quản lý, xử lý người livestream xúc phạm danh dự, nhân phẩm của tổ chức, cá nhân khác, sử dụng ngôn ngữ phản cảm, vi phạm thuần phong mỹ tục… Nếu chỉ phạt hành chính, tôi e rằng không đủ sức răn đe. Chúng ta cần thêm liều thuốc “đặc trị” dứt điểm “căn bệnh” này.
Quy trách nhiệm cho những trang mạng cung cấp dịch vụ bồi thường, khắc phục hậu quả nếu có. Và loại bỏ ngay những thông tin sai trái và xấu xí phát tán lan rộng trên mạng. Ngoài ra, chúng ta cần sử dụng các biện pháp kỹ thuật ngăn chặn nguồn phát tán thông tin vi phạm pháp luật và trái với thuần phong mỹ tục văn hóa dân tộc. Tất cả thông tin trên mạng xã hội vi phạm pháp luật đều bị chặn truy cập, chia sẻ. Tạm ngừng hiển thị nội dung, xử lý nghiêm đối tượng vi phạm để răn đe. Nhà mạng để xảy ra vi phạm. Ngoài bị phạt nặng còn ngưng cung cấp dịch vụ, khi nào khắc phục xong mới cho phép hoạt động trở lại.
Cộng đồng trên mạng cũng giống như ngoài đời thực. Một gương người tốt, hành động tốt, câu chuyện nhân văn. Có thể tác động tới lương tri, nhận thức con người. Giúp hành xử trong đời sống hằng ngày chuẩn mực hơn. Tôn trọng quy phạm đạo đức và luật pháp. Việc này đòi hỏi cơ quan chức năng, báo chí truyền thông chính thống với tính nhân văn. Làm tốt vai trò định hướng những giá trị chân, thiện, mỹ.