Đối với các bậc cha mẹ, việc nuôi dạy con cái thực sự rất quan trọng. Ngay từ khi một đứa trẻ được sinh ra, các ông bố, bà mẹ phải ý thức được vai trò và nghĩa vụ của mình trong việc giáo dục và hướng dẫn cho con của mình. Bất kỳ cha mẹ nào cũng muốn dành những điều tốt đẹp nhất cho con mình. Tuy nhiên, một số bậc cha mẹ lại mắc phải sai lầm trong quá trình nuôi dạy trẻ, để lại hậu quả nghiêm trọng cho sự phát triển sau này của con. Nhiều bậc cha mẹ mắc sai lầm nhưng không phải ai cũng nhận thức được điều này. Dưới đây là 5 sai lầm mà các bậc cha mẹ thường mắc phải khi nuôi dạy và giáo dục con, cùng yishuso.com tìm hiểu nhé!
Ép buộc con cái chia sẻ đồ chơi khi bé chưa sẵn lòng
Lý do không nên ép con cái chia sẻ đồ chơi
Mong muốn con trở thành người hào phóng, hoà nhập cộng đồng, nâng cao kỹ năng xã hội, ba mẹ luôn dạy con phải biết chia sẻ đồ chơi. Tuy nhiên, chia sẻ chỉ thật sự có ý nghĩa khi bé sẵn lòng. Nếu bé không muốn chia sẻ, hay tôn trọng điều đó. Cũng giống việc chúng ta không muốn cho ai mượn, hay mặc chung váy đầm, son phấn. Vậy nên đừng ép bé phải chia sẻ để làm hài lòng người lớn, để được khen ngợi.
Khi lấy việc khen hay chê để ép bé làm điều bé không muốn, bé sẽ chia sẻ một cách giả tạo để lấy lòng. Điều này không đem lại lợi ích gì trong việc giúp bé hiểu ý nghĩa của sự chia sẻ, giúp đỡ, đoàn kết. Đặc biệt với các bé dưới 3 tuổi, các khái niệm chia sẻ, cho đi – nhận lại quá phức tạp để chúng hiểu. Hành động ép phải chia sẻ, trong mắt con trẻ được hiểu như sau:
- Thứ nhất, mình đang bị lấy đi món đồ yêu thích. Trẻ con không hiểu từ mượn là gì, chỉ biết món đồ đang bị lấy đi một cách vô lý.
- Thứ hai, chỉ cần bạn ấy khóc là mình bị mất đi đồ chơi. Mình sẽ làm điều tương tự nếu muốn đòi món đồ chơi của bạn khác. Từ đó, hình thành các nhận thức lệch lạc ở trẻ.
Cách khiến con tự nguyện chia sẻ đồ chơi
Vậy phải làm sao để con tự nguyện chia sẻ? Cha mẹ có thể thực hành theo các cách sau:
- Thường xuyên tổ chức các trò chơi từ 2 người trở lên để con cảm nhận được niềm vui khi cùng chơi chung.
- Nếu con không muốn chia sẻ món đồ đang chơi, hãy hỏi ý con giữa 2 món đồ khác mà con không còn chơi nữa, con muốn cho bạn mượn cái nào. Khi con chịu chia sẻ thì mới thật lòng khen ngợi.
- Không đánh giá con “ích kỷ” khi con không chia sẻ.
Bắt ép con cái nói lời xin lỗi
Cũng giống như chia sẻ, đừng gượng ép con nói lời xin lỗi. Khi con cảm nhận được nhờ lời xin lỗi mà tình cảm với ba mẹ, với bạn bè sẽ trở nên dễ chịu và hạnh phúc hơn, con sẽ nói một cách chân thành và tự nhiên hơn. Cũng nhờ vậy mà con sẽ sửa đổi để không lặp lại sai lầm lần nữa. Khi ép bé nói lời xin lỗi để khẳng định bé làm sai, để hạ bệ cái tôi của bé, chứng minh sự uy quyền của ba mẹ, sẽ dẫn 2 tình huống đều không có kết quả tốt:
Bé sinh ra hậm hực, không phục trong lòng, lâu ngày không được giải toả sẽ tỏ ra ngỗ nghịch. Hoặc về sau mọi việc lớn nhỏ đều tùy tiện nói lời xin lỗi. Nhưng trong lòng lại dửng dưng không nhận ra lỗi lầm. Lúc này lời xin lỗi đã bị biến tướng. Sau đó nó sẽ trở thành công cụ để bé lấp liếm nhanh chóng cho qua chuyện.
Khi bé còn quá nhỏ, đừng nhất thiết phải nói lời xin lỗi. Trước tiên trẻ phải hiểu ra hành vi đó là sai, sai ở chỗ nào, hậu quả của nó. Lúc đó tâm hồn trong sáng của bé đã rất áy náy và tự buồn trong lòng, không cần ai phải nói thêm. Vì vậy đừng chì chiết, trách móc và ép buộc con nói Xin lỗi. Hãy tạo điều kiện để con tự nguyện nói, thể hiện tấm lòng của con.
Ép buộc trẻ phải chịu đựng và không được kháng cự
Khi một đứa trẻ bị bắt nạt và muốn “lấy lại công bằng”, nhiều cha mẹ hướng con tới cái thiện sẽ gợi ý con nên bỏ qua và đừng đối đầu. Dĩ hoà vi quý, nhẫn nhịn vừa đủ là đức tính tốt. Nhưng chịu đựng, không dám phản kháng, không dám nêu ra chính kiến thì là hèn nhát. Cần giúp con phân biệt được đúng sai, không nhân nhượng mù quáng, không âm thầm chịu đựng, không sợ hãi khi bị hù doạ.
Nếu con muốn đòi lại công bằng. Chỉ cần điều con làm không trái đạo đức, không bạo lực hay phản cảm. Thì dù cho có mếch lòng người khác, cũng hãy để con được phản kháng, bảo vệ bản thân, nêu lên chính kiến. Đó cũng điểm xuất phát để con học cách tự bảo vệ, thương yêu và trân trọng bản thân mình.
Không tôn trọng và lắng nghe lời nói của trẻ
Dù bạn có cho phép bé nói ra hay không, thì mọi sự phê bình đều đã và đang diễn ra trong đầu bé. Vậy nên thay vì cấm đoán, hãy lắng nghe xem bé đang nghĩ gì. Ví dụ khi nhận thấy cô giáo của con đúng là vô lý, làm sai, một số ba mẹ biết vậy nhưng vẫn tặc lưỡi nói với con, cô làm vậy là đúng rồi, tìm lý do biện minh cho cô, để trẻ có sự kính trọng, phép tắc trên dưới cho phù hợp. Hoặc ngược lại, một số ba mẹ khác hùa theo con để con đỡ tủi thân, chê bai thậm tệ cô. Cả 2 cách này đều có hạn chế.
Nếu thật sự cô sai, có thể nói với con “Mẹ cũng không đồng ý với điều cô giáo làm. Tuy nhiên, chúng ta sẽ thử cách làm của cô. Nếu thật sự không hiệu quả, thì chúng ta sẽ nghĩ ra cách khác. Sau đó hỏi ý kiến cô liệu có thể áp dụng theo cách mới này không con nhé”.
So sánh con mình với con người khác
Nhiều bậc cha mẹ thường có những đánh giá hay so sánh mang tính trọng trách đối với con trẻ. Chỉ với những câu nói đơn giản như “bạn A được điểm cao tại sao con lại không?”, “con cần học tập bạn B trong vấn đề này”… sẽ khiến con trẻ phải “gồng mình” làm tốt để đạt chuẩn mục tiêu mà cha mẹ đề ra.
Với những kỳ vọng đặt vào con có thể là quá sức, các bậc cha mẹ vô hình chung đang khiến con gặp nhiều áp lực trong cuộc sống mà đôi khi, chính những điều này khiến các con lại trở nên thiếu tự tin, mặc cảm và ngại tiếp xúc với thế giới bên ngoài. Hãy tạo môi trường sống lành mạnh cả tinh thần lẫn thể chất, mục tiêu cần đề ra nhưng cũng nên uyển chuyển và có những lời động viên kịp thời giúp các bé có thêm động lực để phấn đấu.
Tự quyết định thay con của mình
Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ khi nghiên cứu về phong cách của nhiều cha mẹ đã cho rằng họ có xu hướng tự quyết thay con, liên tục nhắc nhở và chỉ đạo con phải làm gì và cần làm gì. Đây có lẽ là tâm lý chung của nhiều bậc cha mẹ. Hậu quả là trẻ sẽ không học cách quản lý cảm xúc của mình. Từ đó trẻ không có không gian để phát triển. Việc nuôi dạy con cái như vậy sẽ chỉ khiến trẻ gặp vấn đề khó thích nghi xã hội, kết bạn và kiểm soát hành vi.
Khi nhận thấy trẻ có biểu hiện như trên, cha mẹ cần nhìn nhận lại phương pháp của mình. Nếu con cái có khả năng tự xử lý tình huống mà không cần sự can thiệp của người lớn, hãy để trẻ có cơ hội được thực hiện và tự quyết định. Cha mẹ có thể đóng vai trò là người hỗ trợ, đóng góp ý tưởng. Sau đó cùng bé giải quyết vấn đề. Bạn không nên làm thay con và điều phối con làm theo ý mình.